Năng lượng tái tạo phải sát cánh với điện hạt nhân để đảm bảo một tương lai carbon thấp – John Gorman, Chủ tịch và CEO của Hiệp hội Hạt nhân Canada (trước đó là Giám đốc Điều hành của Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng mặt trời Canada) đã viết: Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành một người đam mê điện hạt nhân. Nhưng sau 20 năm ủng hộ năng lượng tái tạo, tôi đã vượt qua những quan niệm sai lầm mà tôi từng có trong quá khứ và tôi bị thuyết phục bởi bằng chứng hiển nhiên rằng: “Chúng ta không thể chống lại biến đổi khí hậu mà không có điện hạt nhân”.
John Gorman, Chủ tịch và CEO của Hiệp hội Hạt nhân Canada (Ảnh: CNA)
JOHN GORMAN
“Khi tôi là Giám đốc điều hành của Hiệp hội các ngành Công nghiệp Năng lượng mặt trời Canada, tôi đã nghĩ rằng ‘chén thánh’ (phép màu) là làm cho năng lượng tái tạo có giá cả cạnh tranh để có thể đáp ứng nhu cầu năng lượng của chúng ta. Ngày nay, gió và mặt trời là một trong những dạng năng lượng rẻ nhất ở nhiều nơi trên thế giới. Các khoản trợ cấp hào phóng thúc đẩy sự tăng trưởng sớm không còn nữa, nhưng sự phát triển của điện gió, mặt trời vẫn tiếp tục.
Mặc dù có sự tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng tỷ lệ phần trăm điện không phát khí thải trên thế giới đã không hề tăng trong suốt 20 năm. Nó bị kẹt lại ở mức 36% theo một báo cáo gần đây của IEA (recent IEA report). Điều này là do nhu cầu toàn cầu tiếp tục tăng lên, năng lượng tái tạo thường cần được hỗ trợ bởi các nguồn nhiên liệu hóa thạch mới và các nhà máy điện hạt nhân hiện có đang bị đóng cửa quá sớm.
Do đó, chúng ta phải đối mặt với một thực tế nghiêm túc: Chỉ riêng năng lượng tái tạo là không đủ để giải quyết khủng hoảng khí hậu. Đây là một điều khó khăn để tôi thừa nhận.
Vào năm 2014, tôi đã có một bài nói chuyện về TEDx, trong đó, tôi là người hết lòng ủng hộ điện mặt trời. Tôi đã lắp đặt các tấm pin mặt trời trên mái nhà và lưu trữ pin thông minh trong tầng hầm của tôi. Tôi đã mua một chiếc xe điện. Và tôi tiếp tục là người ủng hộ điện gió và điện mặt trời vì chúng ta cần mọi giải pháp năng lượng sạch có sẵn. Nhưng bây giờ tôi nhận ra rằng tôi đã dành 20 năm -những năm rất quý giá xét từ góc độ biến đổi khí hậu để thúc đẩy một giải pháp nửa vời.
Một quan điểm quá lạc quan về năng lượng tái tạo đã ảnh hưởng đến các quyết định lớn về các nguồn năng lượng khác, đặc biệt là điện hạt nhân. Sự tập trung toàn cầu của chúng tôi vào năng lượng tái tạo đã khiến các nhà máy hạt nhân hiện có bị “nghỉ hưu sớm” và đã làm cho việc đầu tư vào các dự án mới bị đình trệ. Nó đã mang đến cho mọi người một cảm giác an toàn, nhưng sai lầm rằng: Chúng ta không cần điện hạt nhân nữa, mặc dù điều đó hoàn toàn sai sự thật.
Thậm chí còn tệ hơn, bởi gió và mặt trời luôn biến đổi (chúng chỉ tạo ra điện khi gió thổi, hoặc mặt trời chiếu sáng), chúng phải được kết hợp với các nguồn năng lượng khác để đáp ứng nhu cầu năng lượng và những nguồn năng lượng khác này hầu như luôn là nhiên liệu hóa thạch. Trong trường hợp không có đủ năng lượng hạt nhân, năng lượng tái tạo đang làm kéo dài tuổi thọ của các nhà máy than và khí đốt có thể sản xuất điện suốt ngày đêm.
Thật không may, nhiều người Canada đang có niềm tin sai lầm rằng, nhu cầu năng lượng trong tương lai của chúng ta có thể được đáp ứng chỉ với năng lượng tái tạo.
Một cuộc thăm dò dữ liệu của Abacus gần đây cho thấy, hơn 40% người Canada tin rằng một tương lai với 100% năng lượng tái tạo là có thể. Điều đó đơn giản là không đúng. Thời hạn để cứu hành tinh đang đến gần và chúng ta đang không tiến gần hơn đến một giải pháp thực sự.
Một vấn đề cốt yếu là điện hạt nhân bị hiểu lầm nghiêm trọng bởi các nhà hoạch định chính sách và công chúng. Những người có thiện chí này – và tôi từng là một trong số họ tiếp tục tin vào những điều ngụy biện, những quan niệm sai lầm và thậm chí là những nỗi hoang mang sợ hãi về điện hạt nhân, bao gồm cả những lời tuyên bố rằng: Điện hạt nhân đắt tiền, nguy hiểm và tạo ra một lượng lớn chất thải phóng xạ.
Sự thật là khi bạn xem xét toàn bộ vòng đời phát điện thì điện hạt nhân là một trong những nguồn năng lượng ít tốn kém nhất. Đó là vì Uranium rẻ, phong phú, và các lò phản ứng hạt nhân (mặc dù tốn kém để xây dựng) lại có thời gian hoạt động kéo dài trong nhiều thập kỷ. Hơn nữa, điện hạt nhân an toàn: Nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng có số lượng nhỏ, được lưu trữ đúng cách, được kiểm soát chặt chẽ, không gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và môi trường.
Hiện đang có sự thiếu kiến thức và hiểu biết đáng ngạc nhiên về điện hạt nhân. Tôi đã hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh năng lượng và tôi đã sống cả đời ở một tỉnh (Ontario) – nơi điện hạt nhân chiếm một phần đáng kể trong việc cung cấp điện, và tôi vẫn không biết sự thật về năng lượng hạt nhân cho đến gần đây.
Mọi người không nhận ra rằng, hạt nhân là công nghệ đã được kiểm chứng duy nhất có thể khử cacbon cho nền kinh tế của toàn bộ các quốc gia (bao gồm cả Pháp và Thụy Điển). Chúng ta có thể phối hợp các nguồn năng lượng tái tạo với năng lượng hạt nhân và bắt đầu có thể đáp ứng các mục tiêu năng lượng của chúng ta. Nhưng nó sẽ tạo ra một sự thay đổi trong tâm lý và đầu tư mới vào năng lượng hạt nhân.
Vì vậy, đây là lý do tại sao tôi đang thực hiện sứ mệnh giúp mọi người khám phá và tái khám phá hạt nhân như là giải pháp công nghệ sạch để khử cacbon cho hệ thống điện của chúng ta và giải quyết khủng hoảng khí hậu. Chúng ta cần kéo dài tuổi thọ của các nhà máy điện hạt nhân hiện có thay vì đóng cửa chúng một cách vội vàng. Chúng ta cần đầu tư vào các công nghệ hiện đại mới bao gồm các lò phản ứng mô-đun nhỏ, có thể được triển khai trong các trạm điện ngoài lưới như những cộng đồng dân cư xa xôi và các địa điểm khai thác mỏ. Và chúng ta cần sử dụng điện hạt nhân bên cạnh năng lượng tái tạo để cung cấp điện cho lưới điện.
Chúng ta phải hành động trước khi quá muộn. Và chúng ta không thể bị phân tâm khỏi các giải pháp thực tế bởi một giấc mơ hoàn toàn không thể có về 100% năng lượng tái tạo. Chúng tôi không muốn nhìn lại thời điểm này và nhận ra mình đã quyết định sai. Thời đại của điện hạt nhân đã đến rồi – chính là lúc này.
NGUYỄN THỊ YÊN NINH – VINATOM (LƯỢC DỊCH)